„Lærið af mistökum okkar. Dragið lærdóm af afleiðingunum sem þið heyrið um og lesið í blöðum. Að lokað var á okkur, tilveran rústuð; laxinn er við að deyja út, hann snýr ekki aftur hingað. Lærið af því og gerið það sem til þarf. Með ströngu utanumhaldi og ábyrgðarfullu og ábyrgri veiði og berjist af öllum mætti gegn kvíaeldi, ekki leyfa það. Og látið ekki norsk fyrirtæki eyðileggja náttúruna á Íslandi. Ekki leyfa það. Ég veit að þið getið þetta. Ég er viss um að ef einhver getur það, þá er það Ísland.“
Þetta er meðal varnaðarorða Ann-Britt Bogen, landeiganda og staðarhaldara við Gaula, í Árnar þagna. Gaula er ein allra þekktasta laxveiðiá heims. Henni var lokað í sumar og óljóst er hvort hún verði opnuð aftur á næstu árum.
Í ítarlegri umfjöllun Vísis um myndina og umræður í Háskólabíói að lokum sýningar hennar er meðal annars rætt við Óskar Pál, Jón Kaldal og Katrínu Oddsdóttur:
Óskar Páll sá, um miðjan júní, fréttir frá Noregi. Þar var eitthvað stórskrítið að gerast.
„Það leit út fyrir hrun og svo auglýsti umhverfisstofnun Noregs og vöruðu við að það gæti þurft að grípa til aðgerða. Og svo að mjög líklega þyrfti að loka mjög mörgum ám. Þá sá ég að þetta var í frásögur færandi, þetta er á svo stórum skala.“
Óskar Páll segist einfaldlega hafa skellt filmu í vélina og drifið sig út.
„Ég var mest í nágrenni Þrándheims, þar sem eldið er hvað þéttast, og þar urðu margir illa úti. Margar lokanir. Þá varð þessi hugmynd; að gefa þessu fólki rödd. Og skoða hvort þetta yrði framtíðin hér á Íslandi á næstu tuttugu árum eða svo, ef við förum ekki varlega.“
Óskar Páll segir að líklega hafi verið slegið Íslandsmet í heimildagerð en þeir kepptust við að klippa myndina og ljúka henni fyrir kosningar. Hann segir ekki hafa stefnt í að þetta yrði kosningamál en vonar að þetta verði til þess. „Það verður að ræða þetta.“
…
Jón Kaldal hefur ferðast með myndina um kjördæmin og hann segir sæti Miðflokks og Framsóknarflokks jafnan auð. Þrisvar hefur myndin verið sýnd í kjördæmi Jens Garðars Helgasonar oddvita Sjálfstæðisflokksins í Norðaustur, og aðstoðarframkvæmdastjóri hjá Kaldvík, en Jón fullyrðir að hann hafi ekki þorað að mæta.
„Hann mætti ekki á einn einasta. Honum var boðið sérstaklega, margboðið og við túlkum það þannig að hann hafi ekki þorað að mæta. Hann er talsmaður þessa iðnaðar fyrir austan, helsta framlag hans eru greinaskrif í Viðskiptablaðið þar sem hann vill draga úr eftirliti á þennan iðnað sem hefur fram til þessa verið talið afspyrnu lélegt,“ segir Jón í samtali við Vísi.
Hvað varðar afstöðu fulltrúa Sjálfstæðisflokksins á fundinum í gær, Guðlaugs Þórs Þórðarsonar umhverfisráðherra, þá segir Jón hann átt í erfiðleikum með sig.
„Ég held að það togist á í Guðlaugi einhverjir pólar sem hann þarf náttúrlega að útskýra sjálfur. En hann fékk litlar undirtektir við því sem hann hafði fram að færa á fundinum.“
Eigum við að éta trjábörk og kartöflur?
Katrín Oddsdóttir lögmaður, sem hefur látið þessi mál til sín taka, var á sýningu myndarinnar í gær og viðstödd umræðurnar. Hún segir að Inga Sæland formaður Flokks fólksins hafi setið sér við hlið og var að vanda í miklu stuði, að sögn Katrínar.„Þegar maður fyrir framan hana sagði: „Inga ætlarðu ekki að reyna að stoppa þetta?“ Brást hún skellibjöllulega við og spurði: „Hvað eigum við að éta? Trjábörk og kartöflur?“ Hló svo dátt með sínum smitandi rokum. Hann bætti við: „Það eru 3000 fjölskyldur í landinu sem reiða sig á laxveiði og byggð sem leggst hreinlega af ef ekkert er að gert“.
Katrín segist hafa spurt Ingu hvort hún væri ekki að lágmarki andstæð því að sett yrði upp eldi í Seyðisfjörð í andstöðu við vilja 75 prósent heimamanna og þar svaraði hún skýrt jú, að virða ætti vilja Seyðfirðinga.
Það á bara að stoppa þetta strax
Katrín segir að áhugavert hafi verið að fylgjast með hvernig afstaða Ingu til sjókvíaeldis almennt breyttist á meðan á þessum fundi stóð. Og hún kann að lýsa því:„Hún var augljóslega skekin af myndinni og þeirri martraðakenndu stöðu sem Noregur hefur komið sér og sínum ám í með eldisstefnunni. Þegar hún svo heyrði spurningu lögmanns sem tilkynnti um stefnu sem birt verður ríkinu í næstu viku fyrir hönd eiganda tveggja áa þar sem 11% erfðablöndun hefur mælst vegna slysasleppinga, fékk Inga einhvers konar „áfall í beinni“ og hrópaði af sviðinu:
„Ef það er satt sem minn gamli kennari í refsirétti segir, og ekki ætla ég að fara að rengja hann, um að það sé komin 11% erfðablöndun í íslenskar ár þá Á BARA AÐ STOPPA ÞETTA STRAX!“.“
Katrín bætir því við að svona geti upplýsingar reynst gagnlegar en hún hafi reyndar stundum á tilfinningunni að hún Inga sé stemningsmanneskja mikil, og ekki endilega að marka allt sem hún segir í hita leiksins eins og í gær. „En vonandi hef ég rangt fyrir mér þar.“