Niðurstöður skýrslu Hafrannsóknastofnunar sem sýna útbreidda erfðablöndun eldislax við villta stofna eru á þann veg að stjórnvöld hljóta að grípa strax í taumana. Þegar þau rannsóknasýni voru tekin sem skýrslan byggir á, þá var ársframleiðslan af eldislaxi 6.900. Á þeim árum sem eru liðin hefur framleiðslan verið milli 30.000 og 40.000 tonn.
Núgildandi áhættumat Hafrannsóknastofnunar gerir ráð fyrir 106.500 tonna ársframleiðslu. Dagar villta íslenska laxins eru taldir ef þau áform ganga eftir.
Í umfjöllun Morgunblaðsins segir:
„Skýrsla Hafrannsóknastofnunar um erfðablöndun villta íslenska laxins og norskra eldislaxa í sjókvíum við landið, hefur loksins litið dagsins ljós. Skýrslan staðfestir það sem margir óttuðust að erfðablöndun hefur átt sér stað í fjölmörgum laxveiðiám.
Niðurstöðurnar eru hrollvekjandi fyrir margra hluta sakir. Erfðablöndu getur breytt miklu þegar villtir stofnar eiga í hlut og jafnvel valdið hnignun þeirra, segir meðal annars í skýrslunni. …
Sama hvernig á málið er litið er um að ræða kolsvarta skýrslu sem boðar miklar náttúruvá fyrir villta íslenska laxinn. Ísland er að verða eitt helsta og síðasta vígi þessa merka fisks en nú er staðfest að það vígi er að hruni komið.
Í frétt á vef Hafrannsóknarstofnunar um skýrsluna segir. „Rannsóknin greindi sýni sem rekja má til hrygningar á árunum 2014 til 2019. Á þeim árum var framleiðslumagn í laxeldi í sjókvíum að meðaltali 6900 tonn.“ Þessi orð sýna að skýrslan er ekki bara byggð á gömlum gögnum heldur hafa aðstæður við Íslandsstrendur gjörbreyst frá þeim tíma. Sjókvíaeldi hefur margfaldast.
Um niðurstöðurnar segir í sömu frétt. „Alls greindust 133 fyrstu kynslóðar blendingar (afkvæmi eldislaxa og villtra laxa) í 17 ám (2,1% sýna, innan 18% áa). Eldri blöndun (önnur kynslóð eða eldri) greindist í 141 seiðum í 26 ám (2,2% sýna, innan 29% áa).
Svo segir: „Fyrstu kynslóðar blendingar voru algengari á Vestfjörðum en Austfjörðum sem er í samræmi við að eldið á Austfjörðum hófst síðar og hefur verið umfangsminna.
Eldri erfðablöndun var tíðari á Austfjörðum en Vestfjörðum og tengist líklegast eldinu sem þar var starfrækt í byrjun þessarar aldar. Eldri erfðablöndun var mest áberandi í Breiðdalsá og greindist í 32% (72 af 228) seiðanna.
Erfðablöndun greindist yfirleitt í minna en 50 km fjarlægð frá eldissvæðum en nokkrir blendingar fundust í allt að 250 km fjarlægð.“
Þessar niðurstöður þarf ekki að túlka. Tugir áa fóstra nú erfðablandaða laxa samkvæmt því stöðumati sem Hafró tók fyrir bráðum fjórum árum. Eldinu hefur svo sannarlega vaxið fiskur um hrygg og það er nokkuð ljóst að með miklu umfangsmeira sjókvíaeldi hefur sleppilöxum fjölgað.“